اندرو فینکل به مدت 20 سال در استانبول به عنوان خبرنگار خارجی فعالیت کرده است. وی همچنین ستون نویس چند روزنامه ترک زبان است. فینکل نویسنده کتاب "ترکیه: آنچه همگان باید بدانند" است. او در نیویورک تایمز نوشت: یک انسان از این که بگوید "من یک ترک هستم" چقدر می تواند خشنود باشد؟ این، جمله پایانی و احساساتی مصطفی کمال آتاترک در سخنرانی اش در سال 1933 بود؛ زمانی که ترکیه هنوز سعی داشت از پس تباهی های امپراتوری عثمانی، برای خود یک هویت ملی بتراشد. مقصود آتاترک به قدر کافی ساده بود: اگر شما فکر می کنید ترکیه ای هستید، پس حتما هستید.

البته این مفهوم، به این اندازه هم سر راست و صریح نشان نداده است. از یک سو، ماده 66 قانون اساسی مصوب 1982، یک شهروند ترکیه ای را شخصی تعریف کرده است که فایده و پیوستگی با شهروندی را فراتر از قوم و نژاد خویش حس می کند. از سوی دیگر، ماده 24 تحصیلات مذهبی را اجباری کرده است. مفهوم "ترکیه ای بودن" چه در سرتاسر قانون اساسی، چه در گفتمان سیاسی و چه در افکار و گفتار عمومی، هم فاقد تعریف جامع و هم فاقد ثبات است.

این مساله به خصوص از آنجا ناشی می شود که قانون اساسی ترکیه - قانونی که در سال 1982 و در حالی نوشته شد که ترکیه تحت حکومت نظامی قرار داشت – به عنوان منشوری برای اقتدارگرایی بدنام شده است. این قانون بر اساس دفاع از هسته ایدئولوژیکی حکومت طراحی شده است، نه برای دفاع از حقوق فردی.

در نظام اداری ترکیه این نکته که غیر مسلمانان از جمله ارامنه و یهودیان نیز می توانند به حکومت وفادار باشند، تقریبا غیر ممکن فرض می شود. اما از آنجا که غیر مسلمانان این کشور فقط نیم درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می دهند، تبعیض علیه آنها در عمل موضوعی کوچک و فرعی به شمار می آید. مساله اصلی، کردها هستند. آنها مسلمانند ولی بسیاری به هویت خاص و مجزای خود اصرار دارند، و نکته دیگر این که بسیاری از آنها – بر اساس برآوردهای رسمی، کردها 18 درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می دهند- نادیده گرفته می شوند.

در خلال انتخابات قبلی، دولت وعده داد تا این وضعیت را تغییر دهد. اکنون دولت در حال چکش کاری یک قانون اساسی جدید است. ریسک این کار البته بسیار بالاست. قانون اساسی جدید در حالی در دست بررسی قرار گرفته است که نخست وزیر رجب طیب اردوغان تلاش می کند به مناقشات دیرپا با ملی گرایان کرد پایان دهد؛ مناقشاتی که گاه به صورت صلح آمیز و گاه خشونت آمیز نمایان می شوند. خواسته کردها در اختیار گرفتن قدرت و این حق است که خود را نه به عنوان ترک، بلکه به عنوان کرد بشناسند.

کردها به طرز معقولانه ای خواستار این هستند که ابراز و اظهار تفاوت های فرهنگی شان، دیگر به عنوان حمله به تمامیت ارضی و حاکمیت کشور تلقی نشود. پس ضروری است که تفسیر و تعریف "ترکیه ای بودن" در قانون اساسی فعلی، متحول شود.

اما این تغییر بسیاری از آنها را که از ترک بودن به خود می بالند، ناخشنود خواهد ساخت. حدود 300 نفر از روشنفکران برجسته کشور بیانیه ای را امضا کرده اند و در آن مخالفت شدید خود را با هرگونه تلاشی برای نابودی و محو ساختن "شخصیت و ماهیت ترکی" این جمهوری ابراز داشته اند. به ادعای آنها، "حذف ماهیت ترکی جمهوری ترکیه، ملت-دولت ساخته دست آتاترک را تهدید خواهد کرد؛ آنچه تا کنون نمایانگر حاکمیت بی وقفه و مستمر ملت ترک در آناتولی بوده است؛ از زمان سلجوقیان تا عثمانی ها و روزگار معاصر". اگرچه این دیدگاه محافظه کارانه سیاسی، در حمایت از یک رویکرد منسوخ شده ملی بیان شده است، اما نویسندگان این بیانیه در جامعه از حمایت و نفوذ زیادی برخوردارند. بعضی از روزنامه نگارهای ترکیه حتی آنها را به 300 اسپارتان افسانه ای تشبیه کرده اند که در مقابل سپاه خشایارشاه ایستادگی نشان دادند.

حتی ستون نویس های طرفدار دولت که از بازبینی قانون اساسی حمایت می کنند، حساسیت خود را نسبت به مفهوم "ترکیه ای بودن" ابراز کرده اند. آنها می گویند: "اگر ما می توانیم روشنفکران کرد، مردم کرد و مساله کردها را مورد توجه قرار دهیم، چه لزومی دارد که در قانون اساسی از مفهوم ترک بودن اجتناب بورزیم؟ این نکته، به نظر عقلانی و منطقی می رسد، اما یک دیدگاه دلسوزانه و تاریخی این است که ناسیونالیسم کردی، مشتمل بر تمام حدود متعارف و یا افراطی آن، در پاسخ به ناسیونالیسم ترکی شکل گرفته است.

ريیس جمهور ترکیه عبدالله گل به تازگی یک رویکرد معقولانه جدید را پیشنهاد کرده است. اگر چه او در دفتر و پشت میزی می نشیند که نشانه و نمادش یک تمثیل افتخار همراه با 16 ستاره است – هر یک از این ستاره ها نشان دهنده یک پادشاهی تاریخی در ترکیه است؛ ادعایی مباحثه آمیز که بر افتخار و غرور "ترک بودن" دلالت دارد- اما عبدالله گل گفته است که وظیفه قانون اساسی این نیست که هویت شهروندان و اتباع کشور را تعریف کند.

وی گفته است: "امپراتوری عثمانی ممکن است که یک حکومت ترکی بوده باشد، اما این به معنای آن نیست که تمام شهروندان این امپراتوری، ترک بوده اند." افتخار کردن به کشور، خوب است، اما چیزی است که شما بدون اختیار و انتخاب انجام می دهید.

منبع: نیویورک تایمز

ترجمه: فرهاد فرجاد- شفقنا

انتهاي پيام

www.shafaqna.com/persian

https://www.civilica.com/p/84846